Omgaan met extreme prijsstijgingen? Flux Partners helpt u graag!

De prijzen van grondstoffen en bouwmaterialen zijn de afgelopen maanden aanzienlijk gestegen. Volgens vakbladen is er zelfs sprake van een “totale gekte op de wereldwijde markt”. Deze prijsverhogingen worden veroorzaakt door de coronacrisis, de enorme vraag in de wereldwijde bouwsector, handelsconflicten, leveringsproblemen, containertekorten en de oorlog in Oekraïne. Veel aannemers vragen zich af voor wiens rekening deze prijsstijgingen komen.

De praktijk leert ons dat de prijsstijgingen vaak voor rekening van de aannemer komen. Afspraak is immers afspraak. Bij het sluiten van de overeenkomst heeft de aannemer echter de mogelijkheid om te anticiperen op prijsstijgingen. Zo kan hij in het contract een bepaling opnemen die hem het recht geeft op vergoeding van (meer)kosten als gevolg van prijsstijgingen. Zo’n bepaling ziet in beginsel ‘slechts’ toe op normale prijsstijgingen. Wat nu als er sprake is van extreme prijsstijgingen of als er in het contract in het geheel geen bepaling is opgenomen die daarin voorziet? In dat geval bieden de wet en sommige standaardvoorwaarden, zoals de UAV 2012 en de UAV-GC 2005, soms uitkomst.

De wet

Wanneer de aannemer wordt geconfronteerd met extreme prijsstijgingen, biedt de wet hem de mogelijkheid om een beroep te doen op onvoorziene omstandigheden (art. 6:258 Burgerlijk Wetboek, hierna: BW). Daarvan is sprake als er zich een situatie voordoet waarin het contract niet voorziet, en waar partijen bij het sluiten van de overeenkomst geen rekening mee hebben gehouden. Dit is het geval wanneer de omstandigheden dusdanig onvoorzien zijn dat de opdrachtgever eigenlijk niet mag verwachten dat het contract ongewijzigd in stand blijft. Let op: dit is een strenge toets. De rechter past deze bepaling dan ook terughoudend toe. Als aan de vereisten is voldaan kan de rechter overgaan tot wijziging of (gedeeltelijke) ontbinding.

Er kan door de aannemer ook een beroep worden gedaan op kostenverhogende omstandigheden (art. 7:753 BW). Het is dan in de eerste plaats van belang dat deze omstandigheden niet aan de aannemer zijn toe te rekenen. Daarnaast is vereist dat de aannemer bij het bepalen van de prijs geen rekening hoefde te houden met de kans op zulke omstandigheden. Het tijdstip waarop het contract is gesloten is in dat verband relevant. Ten slotte dient de aannemer zijn opdrachtgever tijdig te hebben gewaarschuwd voor de noodzaak van de prijsverhoging. Dit geeft de opdrachtgever de mogelijkheid om het werk te wijzigen of te vereenvoudigen. Is aan al deze voorwaarden voldaan, dan kan de rechter overgaan tot het aanpassen van de overeengekomen prijs. Hierbij geldt dat enkel de kosten die het normale ondernemersrisico overstijgen, voor rekening van de opdrachtgever kunnen worden gebracht.

Standaardvoorwaarden

In standaardvoorwaarden, zoals de UAV 2012 en de UAV-GC 2005, treffen we vergelijkbare regelingen aan. Als een van deze voorwaarden op het contract van toepassing is, kan op die regelingen een beroep worden gedaan. Paragraaf 47 UAV 2012, dat toeziet op kostenverhogende omstandigheden, vertoont veel gelijkenis met art. 7:753 BW. De vereisten zijn vrijwel gelijk. In aanvulling daarop stelt paragraaf 47 UAV 2012 de eis dat de kostenverhogende omstandigheden de kosten van het werk aanzienlijk moeten verhogen. Uit jurisprudentie blijkt dat het in de regel zal moeten gaan om een prijsstijging van (meer dan) 5% van de aanneemsom. In dit geval is er geen gerechtelijke tussenkomst noodzakelijk.

Op grond van paragraaf 44-1 sub c van de UAV-GC 2005 kan de aannemer aanspraak maken op kostenvergoeding en termijnverlenging als er sprake is van onvoorziene omstandigheden. Deze regeling komt nagenoeg overeen met art. 6:258 BW en hier wordt dan ook dezelfde strenge toets toegepast.

Conclusie

Afspraak is afspraak, dat is het uitgangspunt. Extreme prijsstijgingen en bijzondere marktomstandigheden komen in beginsel voor rekening van de aannemer. Slechts als er sprake is van onvoorziene en/of kostenverhogende omstandigheden die kosten met zich meebrengen die het normale ondernemersrisico overstijgen, kan een deel van de prijsverhoging voor rekening van de opdrachtgever worden gebracht.

Als een aannemer wordt geconfronteerd met onvoorziene omstandigheden of extreme prijsstijgingen, is het wel van belang dat de opdrachtgever hiervan zo snel mogelijk (schriftelijk) op de hoogte wordt gebracht. Het verdient in alle gevallen aanbeveling om met de opdrachtgever in overleg te treden en te bekijken of tot een redelijke oplossing kan worden gekomen.

Bent u geconfronteerd met prijsstijgingen van grondstoffen en/of bouwmaterialen en vraagt u zich af hoe hiermee om te gaan? Bent u benieuwd of in uw contracten wordt voorgesorteerd op eventuele onvoorziene/kostenverhogende omstandigheden? Bij Flux Partners bezitten we de kennis en de expertise om u met deze of vergelijkbare vraagstukken te helpen. Of u nu opdrachtgever of -nemer bent, u kunt altijd contact met ons opnemen. We helpen u graag!