Bedrijven en overheden willen graag laten zien dat ze goed duurzaam bezig zijn. Het komt (veel) voor dat duurzaamheidsclaims worden gedaan, met een incorrect onderbouwing of zelfs een missende onderbouwing. Om dat te voorkomen wordt gevraagd om een LCA (levenscyclus analyse), die als correct onderbouwing van een duurzaamheidsclaim geldt.
Wat is een LCA?
Bij een LCA kijk je gedetailleerd naar de milieu-impact van een product per levensfase van dat product. De levensfases zijn opgedeeld in 4 modules: A, B, C en D die weer opgedeeld zijn in fases. Zie afbeelding onderstaand voor een overzicht van de levensfases.
Het doel van een LCA is het kwantificeren van de milieu-impact tijdens deze fases. Er wordt gekwantificeerd met 19 impactcategorieën (dit waren er voorheen 11). Een aantal van deze impactcategorieën zijn: klimaatverandering, ozonlaagaantasting, vermesting (stikstof) en verzuring (zure regen).
In de Nederlandse bouwsector is het gebruikelijk de impact van alle fases en categorieën bij elkaar op te tellen tot één getal: de milieukosten indicator (MKI). Deze MKI geeft met een getal aan wat de volledige milieu impact is, waardoor vergelijking tussen producten gemakkelijker wordt.
Normen LCA en NMD
Het kader van de regels van LCA’s zijn gegeven in de ISO normen 14044 en de Europees-Nederlandse norm EN 15804. Voor de B&U en GWW in Nederland geldt daarbovenop de bepalingsmethode van de nationaal milieudatabase (NMD).
De stichting NMD beheert ook de database waarin productbladen (LCA’s van producten) worden opgenomen. Deze productbladen kunnen worden ingezet bij een project. Bedrijven kunnen zelf LCA’s laten opstellen die opgenomen worden in de database. Dat wordt geclassificeerd als Cat 1 data. Ook kunnen meerdere bedrijven van een sector samen een LCA laten opstellen die sector breed gebruikt kan worden. Dat wordt geclassificeerd als Cat 2 data. De stichting NMD laat ook zelf LCA’s op stellen als er niet genoeg vanuit bedrijven beschikbaar komt. Die LCA’s worden geclassificeerd als Cat 3 data.
Verschil LCA en EPD.
De term environmental product declaration (EPD) wordt ook vaak gebruikt met betrekking tot LCA. Een EPD is een afschrift van een LCA: beperkte informatie en is vaak een kort document. Aan een EPD ligt altijd een LCA ten grondslag. EPD’s worden Europees gebruikt en zijn ook geldig in de gehele Europese Unie. In sommige landen, waaronder Nederland, moet een LCA aan aanvullende eisen voldoen. Hierdoor is een buitenlandse EPD vaak wel geldig, maar onvolledig, waardoor alsnog een extra analyse moet worden gedaan.
Product LCA en Project LCA
In de meeste gevallen gaat een LCA om een product LCA. Hierin wordt een product met een algemeen gebruiksscenario geanalyseerd. Soms wordt de analyse meer specifiek toegepast op een project. Dan wordt er veelal gebruik gemaakt van meerdere producten, met een specifiek gebruiksscenario. In project LCA’s die opgesteld worden in de tenderfase van een project, staat ook nog niet altijd vast welke producten worden gebruikt en welk scenario wordt gebruikt. Omdat dan vaak de wens is meerdere combinaties en scenario’s door te rekenen, is het vaak veel meer werk om een project LCA te doen dan een product LCA.
Voordeel LCA en MKI.
In de B&U en GWW is het standaard de milieu impact op te tellen tot één getal: de MKI. Veelal wordt hiervoor gebruik gemaakt van de productkaarten uit de NMD. Als specifieke bedrijf LCA’s niet aanwezig zijn, wordt daarin gebruik gemaakt van de algemene getallen (Cat 3) van de NMD. Op deze getallen zit een toeslag van 30%. Op Cat 1 en 2 data zit die toeslag niet.
Bij aanbestedingen is een uitvraag van MKI steeds meer standaard. Een lagere MKI wordt als beter beoordeeld. Als dan veel Cat 3 getallen uit de database worden gebruikt, is die lagere MKI niet goed mogelijk. Dan is het vaak beter om een specifieke LCA te laten opstellen voor het product dat wordt gebruikt. Deze hebben immers niet die 30% toeslag. Omdat vaak bij het opstellen van Cat 3 productkaarten er onduidelijkheid is, moeten er veel aannames worden gedaan. Daarbij is het verplicht de meest nadelige aanname te doen. Hierdoor is het vaak zo dat bij het opstellen van een bedrijf LCA, met meer duidelijkheid, er weinig nadelige aannames hoeven worden gedaan. Daardoor is de uiteindelijke MKI vaak veel lager en daarmee geschikter voor aanbestedingen.