Bij een aanbestedingsovereenkomst in de Grond-, Weg- en Waterbouw (GWW) worden afspraken gemaakt tussen de aanbestedende partij en de opdrachtnemers. Deze afspraken worden vastgelegd in een contract. In de GWW zijn verschillende contractvormen mogelijk, afhankelijk van de bouworganisatievorm van het project.
Bouworganisatievorm vs. Contractvorm
De bouworganisatievorm beschrijft hoe het bouwproject is georganiseerd en op welke manier het wordt uitgevoerd. Een bouworganisatievorm is echter nog geen contract. De contractvorm betreft de juridische afspraken tussen de aanbestedende partij en de opdrachtnemers. In de praktijk heeft de contractvorm vaak dezelfde naam als de bouworganisatievorm.
De bouworganisatievorm wordt bepaald op basis van de taakverdeling van het bouwproces. Binnen een bouwproject staan de volgende taken centraal:
- Ontwerp (design of engineering)
- Uitvoering (build of construct)
- Financiering (finance)
- Onderhoud en beheer van het gerealiseerde bouwproces (maintain)
- Exploitatie van het gerealiseerde bouwproces (operate)
In vrijwel alle gevallen is uitvoering de taak van de opdrachtnemers. De keuze voor de bouworganisatievorm is afhankelijk van de taakverdeling voor de overige bovenstaande taken. Deze taken kunnen op drie manieren verdeeld worden: traditioneel, geïntegreerd en volgens een alliantie.
Traditionele bouworganisatievorm
In een traditionele bouworganisatievorm wordt alleen de uitvoering uitbesteed. De overige taken doet de aanbesteder zelf, of ze besteden ze uit aan andere partijen dan de opdrachtnemers. Dit zijn bijvoorbeeld partijen als architectenbureaus, installatiebedrijven of raadgevend ingenieurs.
Als de aanbesteder ervoor kiest om de taken door verschillende marktpartijen te laten uitvoeren, kan er worden gekozen voor een bouwteam als organisatievorm. Bij een bouwteam wordt een bouwteamovereenkomst afgesloten. Het doel hiervan is om een optimale samenwerking tussen alle betrokken partijen te realiseren.
Geïntegreerde bouworganisatievorm
Bij de geïntegreerde bouworganisatievorm voeren de opdrachtnemers zowel de uitvoering als een of meerdere overige taken uit. Een reden om te kiezen voor deze aanpak is dat er een optimale samenwerking tussen de betrokken partijen mogelijk is.
Bekende geïntegreerde bouworganisatievormen zijn:
- D&C (Design & Construct): opdrachtnemers voeren de ontwerp- en uitvoeringtaken uit.
- E&C (Engineering & Construct): opdrachtnemers voeren de engineering- en uitvoeringtaken uit.
- DBM (Design, Build & Maintain): opdrachtnemers voeren de ontwerp-, uitvoering- en de onderhoudstaken uit.
- DBFM (Design, Build, Finance & Maintain): opdrachtnemers voeren naast de ontwerp-, uitvoering- en onderhoudstaken ook de financiering uit.
- DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain & Operate): opdrachtnemers voeren naast de ontwerp-, uitvoering-, onderhoudstaken en financiering ook de exploitatie uit.
Alliantie bouworganisatievorm
In een alliantie werken de aanbestedende partij en de opdrachtnemers samen bij het uitvoeren van de taken binnen het bouwproces. Waar bij de traditionele bouworganisatievorm de verantwoordelijkheid voor de overige taken bij de aanbesteder liggen, en bij de geïntegreerde bouworganisatievorm bepaalde taken de verantwoordelijkheid zijn voor de opdrachtnemer, is de verantwoordelijkheid bij een alliantie gelijk voor beide partijen.
Administratieve voorwaarden
Alle contractvormen hebben hun eigen administratieve voorwaarden, waarvan de UAV en UAV-GC de belangrijkste zijn. Internationaal wordt veel gebruik gemaakt van de standaard contractvoorwaarden van FIDIC.
Overzicht van de verschillende contractvormen
Eerder genoemde bouworganisatievormen zijn voorbeelden van contractvormen binnen de bouw. In de GWW komen daarnaast onder andere de volgende contractvormen voor:
- RAW-bestek: Een gestandaardiseerd systeem voor het samenstellen van contracten op basis van juridische, administratieve en technische voorwaarden. Een contractvorm die hierop aansluit is een raamovereenkomst.
- Prestatiecontract: De opdrachtnemer is voor bepaalde tijd verantwoordelijk voor het onderhoud van de oplevering.
- Twee-fasen-contract: Een contractvorm die erop is gericht om een optimale samenwerking te realiseren, nog voordat de opdracht wordt uitgewerkt.
- Turnkey: Het gehele bouwproject wordt uitbesteed aan één partij.