Contractvormen

Bij een aanbestedingsovereenkomst worden afspraken gemaakt tussen de aanbestedende partij en de opdrachtnemers. Deze afspraken worden vastgelegd in een contract. De keuze voor een specifieke contractvorm is afhankelijk van de bouworganisatievorm van het project.

Bouworganisatievorm vs. Contractvorm

De bouworganisatievorm beschrijft hoe het bouwproject is georganiseerd en op welke manier het wordt uitgevoerd. Een bouworganisatievorm is echter nog geen contract. De contractvorm betreft de juridische afspraken tussen de aanbestedende partij en de opdrachtnemers. In de praktijk heeft de contractvorm vaak dezelfde naam als de bouworganisatievorm.

De bouworganisatievorm wordt bepaald op basis van de taakverdeling van het bouwproces. Binnen een bouwproject staan de volgende taken centraal:

Ontwerp (design of engineering)
Uitvoering (build of construct)
Financiering (finance)
Onderhoud en beheer van het gerealiseerde bouwproces (maintain)
Exploitatie van het gerealiseerde bouwproces (operate)

In vrijwel alle gevallen is uitvoering de taak van de opdrachtnemers. De keuze voor de bouworganisatievorm is afhankelijk van de taakverdeling voor de overige bovenstaande taken. Deze taken kunnen op drie manieren verdeeld worden: traditioneel, geïntegreerd en volgens een alliantie.

Traditionele bouworganisatievorm

In een traditionele bouworganisatievorm wordt alleen de uitvoering uitbesteed. De overige taken doet de aanbesteder zelf, of ze besteden ze uit aan andere partijen dan de opdrachtnemers. Dit zijn bijvoorbeeld partijen als architectenbureaus, installatiebedrijven of raadgevend ingenieurs.

Als de aanbesteder ervoor kiest om de taken door verschillende marktpartijen te laten uitvoeren, kan er worden gekozen voor een bouwteam als organisatievorm. Bij een bouwteam wordt een bouwteamovereenkomst afgesloten. Het doel hiervan is om een optimale samenwerking tussen alle betrokken partijen te realiseren.

Geïntegreerde bouworganisatievorm

Bij de geïntegreerde bouworganisatievorm voeren de opdrachtnemers zowel de uitvoering als een of meerdere overige taken uit. Een reden om te kiezen voor deze aanpak is dat er een optimale samenwerking tussen de betrokken partijen mogelijk is.

Bekende geïntegreerde bouworganisatievormen zijn:

D&C (Design & Construct): opdrachtnemers voeren de ontwerp- en uitvoeringtaken uit.
E&C (Engineering & Construct): opdrachtnemers voeren de engineering- en uitvoeringtaken uit.
DBM (Design, Build & Maintain): opdrachtnemers voeren de ontwerp-, uitvoering- en de onderhoudstaken uit.
DBFM (Design, Build, Finance & Maintain): opdrachtnemers voeren naast de ontwerp-, uitvoering- en onderhoudstaken ook de financiering uit.
DBFMO (Design, Build, Finance, Maintain & Operate): opdrachtnemers voeren naast de ontwerp-, uitvoering-, onderhoudstaken en financiering ook de exploitatie uit.

Alliantie bouworganisatievorm

In een alliantie werken de aanbestedende partij en de opdrachtnemers samen bij het uitvoeren van de taken binnen het bouwproces. Waar bij de traditionele bouworganisatievorm de verantwoordelijkheid voor de overige taken bij de aanbesteder liggen, en bij de geïntegreerde bouworganisatievorm bepaalde taken de verantwoordelijkheid zijn voor de opdrachtnemer, is de verantwoordelijkheid bij een alliantie gelijk voor beide partijen.

Administratieve voorwaarden

Alle contractvormen hebben hun eigen administratieve voorwaarden, waarvan de UAV en UAV-GC de belangrijkste zijn. Internationaal wordt veel gebruik gemaakt van de standaard contractvoorwaarden van FIDIC.

Het kiezen van een contractvorm

Het kiezen van de juiste contractvorm voor een bouwproject is een cruciale stap in het succesvol uitvoeren van het project. Hieronder beschrijven we de stappen om de juiste contractvorm te kiezen voor een bouwproject:

Doelstellingen en vereisten identificeren: De eerste stap is om de doelstellingen van het project te identificeren en de vereisten te definiëren. Dit omvat het bepalen van het type project, de omvang ervan, de planning, het budget, de kwaliteit en de risicobereidheid.
Betrokken partijen identificeren: Het is belangrijk om alle partijen te identificeren die betrokken zijn bij het project, inclusief de opdrachtgever, de aannemer(s), de adviseur(s), de leveranciers, de vergunningverlenende instantie(s) en eventuele andere belanghebbenden.
Verschillende contractvormen analyseren: De contractmanager adviseert de opdrachtgever vervolgens over de verschillende contractvormen. Na een grondige contractanalyse en evaluatie wordt bepaald welke contractvorm(en) het meest geschikt zijn voor het project. Enkele van de meest voorkomende contractvormen zijn het traditionele uitvoeringscontract (UAV 2012 of FIDIC Red), Design & Build (FIDIC Yellow, UAV-GC), EPC (UAV-gc, FIDIC Silver) of een bouwteamovereenkomst.
Voor- en nadelen vergelijken: Na het analyseren van de verschillende contractvormen is het belangrijk om de voor- en nadelen van elke optie te vergelijken. Het vergelijken van de voordelen en nadelen helpt bij het bepalen van de contractvorm die het beste past bij het specifieke project.
De juiste contractvorm selecteren: De volgende stap is om de meest geschikte contractvorm te selecteren op basis van de doelstellingen, vereisten, betrokken partijen, en de voor- en nadelen van elke optie.
Contract opstellen: Nadat de juiste contractvorm is geselecteerd, moet het contract worden opgesteld met duidelijke bepalingen en voorwaarden die overeenkomen met de doelstellingen en vereisten van het project.
Contract ondertekenen: De laatste stap is dat alle betrokken partijen het contract ondertekenen, waarna het zorgvuldig wordt beheerd en nageleefd tijdens de uitvoering van het project.